Ay: Kasım 2014

Sermaye Piyasası Kurulunun yatırımcıya sunduğu yeni bir araç olan varant, elinde bulunduran kişiye belirli bir fiyat ile daha önceden belirlenmiş bir tarihte veya yine önceden belirlenmiş iki tarih arasında satılma hakkı tanıyan, menkul kıymet niteliğindeki finansal bir araçtır. Varantlar İMKB’de Kurumsal Ürünler Pazarı altında bulunan Varant Pazarı’nda, “piyasa yapıcılı çok fiyatlı/sürekli müzayede sistemi” ile işlem görmektedir. Dayanak varlıkları olarak adlandırılan, İMKB 30 Endeksinde yer alan pay ve/veya İMKB 30 Endeksi kapsamında yer alan birden fazla paydan oluşan sepetin kazandığı veya kaybettiği değerler doğrultusunda, yatırımcının öngörüleri gerçekleşir ise yükseliş veya düşüşlerden kar elde edebilir. Yatırımcı varant satın aldığında, ödediği bedel karşılığında söz konusu olan varlığın kendisini değil satın alma veya satma hakkını satın almıştır. Dolayısıyla yalnızca bir hak satın alındığı için kar payı, rüçhan, tasfiyeden öncelikli yararlanma, oy kullanma, bilgi edinme gibi haklar varantlar dahilinde değildir.

Varantta ki söz konusu varlıklar dünyada ve Türkiye’de farklılık göstermektedirler. Bu sebeple dünyadaki varantlar hisse senedi, uygun görülmesi halinde konvertibl dövizler, emtia, hazine bonoları, kıymetli madenler, döviz gibi çeşitli dayanak varlıklara ve hatta iklim olaylarına endeksli olarak ihraç edilebilirken, Türkiye’de İMKB 30 hisse senetleri ana endeksi ile sınırlıdır.

Varant ürünleri kurumsal yatırımcının yanı sıra bireysel yatırımcı da yatırım yapabilmektedir. Varantlara, Hisse Senetleri Piyasasının normal seans saatlerinde – birinci seans 09:50 – 12:30 arasında, ikinci seans 14:20 – 17:30 arasında- işlem gördükleri için ayrı olarak varantlara özel bir açılış seansı yapılmamaktadır. Ayrıca varantlarda açılış seansında emir veya kotasyonda girilmemektedir.

“Tam mükellef yatırımcılarca elde edilen gelirler üzerinden geçici 67 inci maddenin (1) numaralı fıkrasına göre bankalar ve aracı kurumlarca %10 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir.” baresindende anlaşılacağı üzre varantların tek dezavantajı, Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören hisse senedi gibi benzer ürünlere nazaran %10 gibi yüksek bir vergi oranına sahip olmasıdır. Bu dezavantajın yanı sıra düşük işlem komisyonu, limitli zarar – limitsiz kar, çeşitli kaldıraç oranları, teminat tamamlama zorunluluğunun olmaması, ve uzun opsiyon stratejileri olan Spekülatif, Kaldıraç, Anapara Koruma Stratejilerine olanak sağlaması gibi yatırımcının işini kolaylaştıracak avantajlarıda bulunmaktadır.

Varantın fiyatını etkileyen bazı faktörler vardır. Dayanak varlığın fiyat hareketleri varantın fiyatını da etkilemektedir. Varantlar belli bir vadeye sahiptirler, ömürleri sınırlıdır. Kaldıraç etkisi nedeniyle varant alım işlemi yapmanın piyasada lehte çalışabileceği gibi aleyhte de çalışabileceği göz önünde tutulmalıdır. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda varanta yatırılan paranın tümü kaybedilme riski vardır. Ancak, risk varanta ödenen bedel ve buna ek olarak ödenen komisyon ve diğer ücretlerle sınırlıdır.

Varantlar Borsa İstanbul’da işlem görecek. Ürünler tıpkı hisse senetleri gibi alınıp satılacak. Yatırım bankaları ve aracı kuruluşlar vasıtasıyla alınıp satılabilecek. Yatırımcılar herhangi bir aracı kuruma gidip hisse senedi işlemi yapar gibi varantları alıp satabilecekler. Varantlar bireysel ve kurumsal tüm yatırımcıların kullanımına açık olacak.

Piyasa yapıcılığı bir menkul kıymetin alınıp satılmasını kolaylaştırmak için bu menkul kıymete likidite sağlamak şeklinde tanımlanabilir. Piyasa yapıcı ilgili menkul kıymetle ilgili sürekli bir alış ve satış seviyesi yayınlar. Piyasa yapıcı bu seviyelerden almaya veya satmaya olağanüstü durumlar dışında her zaman hazırdır. İhraççılar kendi ihraç ettikleri varantlarda piyasa yapıcıları aracılığıyla sürekli kotasyon vereceklerdir. Böylece yatırımcılar likidite riski almadan varantları kolaylıkla alıp satabileceklerdir.