Varantların özellikleri, avantaj ve dezavantajları bu ürünlerde işlem yapmak isteyen yatırımcılar için belirleyici olmaktadır. Özellikle finansal ürün ve piyasa çeşitliliğinin bu kadar artığı günümüzde her yatırımcı profiline ve beklentisine uygun borsalar ve varlıklara erişimi mümkün kılmaktadır.
Varantların diğer enstrümanlardan faklı olan özelliklerine geçmeden önce varantların genel özellikleri üzerinde duralım.
Varantların özellikleri
Varantlar, vadeli, kaldıraçlı, spot piyasada işlem gören ürünlerin dayanak varlık olduğu, opsiyon sözleşmelerinin menkul kıymetleştirilmiş halleridir. İşlem maliyetleri çok düşük yatırım araçlarıdır ve elde edilen kazançlardan verilen vergi ise sıfır stopajdır.
Varant sözleşmeleri tıpkı vadeli işlem sözleşmelerinde olduğu gibi spot piyasada işlem gören belirli standartlardaki ürünleri belirli bir vadede, belirli bir fiyattan belirli bir vadeye kadar alma satma hakkı veren sermaye piyasası varlıklarıdır.
Borsa İstanbul’da işlem gören varantlar aracı kurumlar tarafından ihraç edilen sözleşmelerdir, borsaya kotedirler ve ikinci el piyasada işlem görürler.
Varantlar; hisse senetlerinden dövizlere, endekslerden paritelere, altın platin gibi kıymetli madenlerden çeşitli emtialara kadar spot piyasa ürünün dayanak varlık olduğu sözleşmelerdir. VİOP’ta işlem gören vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyonlarla birçok ortak özelliği olmakla birlikte, teminat, risk, işlem stratejileri, ihraç şekilleri, ihraççının piyasa yapıcılığı gibi konularda farklılık gösterirler.
Varantlar borsada belirli bir kod üzerinden işlem görürler. Varant kısa kodları beş karakterlidir, kısa kodda ilk iki karakter dayanak varlığı, üçüncü karakter ihracı kurumu ve son iki karakter ise alım veya satım varantı olup olmadığını gösterir. Kısa kod dönüşüm oranı, kullanım fiyatı, vade sonu, uzlaşı türü gibi konularda bilgi vermez. Yatırımcı bu detaylara uzun kod üzerinden ulaşır.
Bir varantın kaç adet dayanak varlık üzerine alma ya da satma hakı verdiğini gösteren çarpan (dönüşüm oranı) değeri vardır.
Yine varantlar alım ve satım varantları olmak üzere iki ana pozisyon üzerinden işlem görürler.
Varantlar yatırımcısına yükümlülük getirmez.
Varantların kullanım değerleri vardır.
Varantların avantajları
Varant enstrümanlarının tercih edilmesinde öne çıkan avantajlar şunlardır;
Varantlar etkin risk yönetimi açısından avantajlı ürünlerdir. Çünkü varant primi karşılığında spot piyasadaki riskleri belirli vade ve tarihe kadar belirli bir fiyattan alma veya satma hakkı verirler.
Varantlar da kaldıraçlı ürünlerdir, çok küçük yatırımlarla spot piyasa varlıklarına yatırım yapılabilir, hedge edilebilir, arbitraj sağlanabilir.
Varantlar zengin işlem stratejilerinin uygulanması açısından yatırımcıya çok fazla seçenekler sunar. Mesela spekülasyon, oynaklık, kaldıraç, anapara koruma stratejileri uygulanabilir.
Varantlarda diğer kaldıraçlı ürünlerde olduğu gibi teminat kısıtı yoktur. Dolayısıyla yatırımcı zarar ettiğinde teminatını tamamlama çağrısı almaz. Yatırımcının kaybı varant primi ile sınırlı iken karı limitsizdir.
Varantların diğer enstrümanlardan diğer bir farkı ise varant ihraççısı aracı kurumların piyasa yapıcılığı yapma yükümlülüğüdür. Yatırımcı varant alım ve satımında likidite sorunu yaşamaz.
Düşük işlem maliyeti; varantların diğer avantajlarından biridir. İşlem komisyonu varant fiyatı üzerinden hesaplanır.
Varant yatırımının dezavantajları
Tüm kaldıraçlı ürünlerde olduğu gibi varantlarda da kaldıraç avantaj olduğu oranda da dezavantajdır.
Kaldıraç sistemi kazanç avantajıyla aynı oranda kayıp riski de içerir.
Varant priminin tamamını kaybetme riski söz konusudur.
Varantlar vadelidir ve vade sonunda varantın değeri sıfır olmalıdır fakat piyasada ki değişkenlere bağlı olarak fiyat beklenen yönde gelişmeyebilir. Vade sonu geldiğinde varantın değeri sıfırlanmayabilir ya da vade içi alımlarda beklentiden önce değer kaybı oluşabilir.
Varantlarda ihraççının fiyat istikrarını sağlama ve likidite açısından piyasa yapıcılığı zorunluluğu vardır.
Varantlarda ve diğer kaldıraçlı enstrümanlarda daha bilinçli işlem yapabilmek için sektörün ödüllü ve lider kurumu GCM Yatırım’ın web adresi www.gcmyatirim.com.tr adresini ziyaret edebilir, üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan müşteri temsilcilerinden yardım alabilirsiniz.
